Επιμέλεια-παρουσίαση Νικολάου Φλεμετάκη*
Παράλληλη της οδού Ρούσσου Χούρδου, από την δεξιά πλευρά προς την οδό Σμύρνης, υπάρχει η οδός ΚΟΖΥΡΗ.
Μπορεί η οδός αυτή να μην έχει αρκετό πλάτος και μήκος αλλά το όνομα
που φέρει έπαιξε ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην εποχή που η ιδιαιτέρα μας
πατρίδα η Κρήτη, ήταν υπό την Αιγυπτιακήν εξουσία [1830-1840].
Σήμερα υπάρχουν επί της οδού αυτής διάφορα καταστήματα, ακόμη δε παλαιές παραδοσιακές κατοικίες με υπέροχη αρχιτεκτονική.
Στην αρχή του δρόμου υπάρχει το ανακαινιζόμενο σήμερα κτίριο του Δήμου
Ηρακλείου ,όπου κάποτε εστεγάζοντο τα γραφεία της ΔΕΗ και πριν την
ανακαίνιση εστεγάζοντο οι Δημοτικές υπηρεσίες Ληξιαρχείου Ηρακλείου.
Ακόμη στο δρόμο αυτό λειτουργεί το κουρείο του γνωστού σε πολλούς
Ηρακλειώτες, για την θυμοσοφία του και τους διακαείς πόθους του, κ.
Δημητρίου Βιδάκη .
Γνωρίζουμε ότι η επιτροπή ονοματοθεσίας κάθε Δήμου ή κοινότητας, δεν
ονοματίζει δρόμο, αν δεν προϋπάρχει και συνοδεύει, ειδικά περί
προσώπων, μια αρκετά έντονη και σημαντική ιστορία, δια της οποίας
αποδεικνύεται η κοινωνική, πολιτιστική, εθνική ,πολιτισμική,
οικονομική, πολιτική κλπ προσφορά του ατόμου αυτού προς όφελος της
οικίας κοινωνίας του Δήμου, ή της κοινότητας και όχι μόνον.
Έτσι ,πριν από πολλά χρόνια η επιτροπή του Δήμου Ηρακλείου απέδωσε τιμή
και ευγνωμοσύνη στον Κωνσταντίνο Κοζύρη δίδοντας το όνομά του στο
συγκεκριμένο δρόμο.
Με λίγα λόγια θα αναφερθώ στον Κωνστ. Παπά-Γιώργη Κοζύρη ,όπως
αναγράφονται στο βιβλίο , “Η ΚΡΗΤΗ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑΝ
1830-1840” , που εξέδωσε για δεύτερη φορά ο Σύλλογος Πολιτιστικής
Αναπτύξεως Ηρακλείου το έτος 2002. {Πρέπει να σημειώσουμε ότι το έργο
αυτό θεωρήθηκε και θεωρείται ένα θαυμάσιο ιστορικό ντοκουμέντο της
εξεταζόμενης εποχής ,αφού δεν υπάρχουν άλλα σε κυκλοφορία σχετικά
βιβλία }.
Ο Σουλτάνος της Τουρκίας πολεμώντας τους επαναστάτες Έλληνες κατά το
1821 και επειδή φοβόταν μήπως πέσουν η Κρήτη και η Κύπρος στην εξουσία
των Ελλήνων, παραχώρησε την Κρήτη στον Αντιβασιλέα της Αιγύπτου
Μεχμέτ-Αλή. Αυτός ακολούθησε μια δήθεν ανθρωπιστική πολιτική σε σχέση
με την αφόρητη διαβίωση του Κρητικού λαού και πάντα ισχυριζόταν ότι
συμπαθούσε και ζητούσε την βοήθεια των Ελλήνων της Αιγύπτου γιατί
αναγνώριζε τις ικανότητές τους. Άλλωστε η εξάπλωση της
βαμβακοκαλλιέργειας στην Αίγυπτο οφείλεται στην εμπιστοσύνη του προς
τους εκεί ‘Έλληνες.. Στην πραγματικότητα από το έτος 1822 ήταν
αντικείμενο της ειδικής προσοχής του η Κρήτη .Όταν λοιπόν τα συμφέροντα
των τότε Μεγάλων Δυνάμεων {Ρωσίας-Γαλλίας-Αγγλίας και Αυστρίας-
επέβαλαν το πνίξιμο των Κρητικών πόθων και την ικανοποίηση του ειδικού
ενδιαφέροντος του ισχυρού Αντιβασιλέως ,ούτος αναλαμβάνοντας την
διοίκηση της Κρήτης άρχισε να υποδύεται το ρόλο του φωτισμένου και
στοργικού κηδεμόνα των Κρητικών.
Προς τούτο και για καλυτέρα και δικαιοτέρα δήθεν διοίκηση της νήσου , ο
Μωχάμετ-Άλυ συνέστησε δύο μεγάλα διοικητικά συμβούλια , εκτός των δύο
μικρότερων .Το ένα είχε έδρα τα Χανιά και το άλλο το Χάνδακα. Και τούτο
όχι φυσικά από πραγματικό ενδιαφέρον αλλά γιατί έτσι επέβαλλε η μέθοδος
της στοργής ,αφού την όλη δικαιοδοσία είχαν οι Τούρκοι πρόεδροι αυτών
των συμβουλίων.
Στο μεγάλο συμβούλιο του Χάνδακα υπαγόντουσαν τα τμήματα Σητείας
,Ιεράπετρας, Μεραμπέλου, Σπιναλόγκας, Λασιθίου, Μαλεβυζίου ,Τεμένους,
Ριζοκάστρου ή Αρκαδίας, Πεδιάδας, ή Χερσονήσου , Μονοφατσίου ή
Μπονιφάκιο, Καινουργίου, και Πυργιώτισσας.
Πρόεδρος του Συμβουλίου του Χάνδακα ήταν ο Μπουρχάμ Ζάντα Κάτεπ .Αυτός
προήρχετο από τις τάξεις των αγάδων ,ήταν πολύ οπισθοδρομικός και
παλαιών σκέψεων.
Με τη σύμφωνη γνώμη του Μουσταφά Πασά ο Κωνσταντίνος Κοζύρης διορίστηκε
μέλος του Συμβουλίου του Χάνδακα ως αντιπρόσωπος του Μεραμπέλους εν
έτει 1831.Τότε ακριβώς αρχίζει να γράφει το ημερολόγιό του.
Και μόνο το ότι ο Κοζύρης σκέφτηκε να κρατήσει ημερολόγιο δείχνει ότι
δεν ήταν κοινός άνθρωπο για την εποχή του, όπως σημειώνει ο Μενέλαος
Παρλαμάς στο βιβλίο του Ημερολόγιο του Κ. Κοζύρη 1831-1845.
Το ημερολόγιο αυτό περιήλθε στην κατοχή του αείμνηστου Νίκου Σταυρινίδη
ο οποίος το παραχώρησε στον Μενέλαο Παρλαμά ,που το δημοσίευσε, σε
συνεργασία με τον Σταυρινίδη , στον Α΄τόμο του Περιοδικού <<
Κρητικά Χρονικά>>.].
Μια σπουδαία μορφή της εποχής εκείνης για την Χριστιανοσύνη και τον
αγώνα για την λευτεριά της Κρήτης μας. για την οποίαν η γνωστή
καθηγήτρια κ. Ελευθερία Ζέη ,της Σχολής ανθρωπιστικών και κοινωνικών
επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών, με επιστημονικό τρόπο, θα αναπτύξει
στις 28 Νοεμβρίου , ημέρα Τετάρτη και ώρα 7 μ.μ. στην αίθουσα της οδού
ΑΝΔΡΟΓΕΩ του Δήμου Ηρακλείου.
Το θέμα της ομιλίας της είναι “Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΖΥΡΗΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΚΑΣΤΡΟ {Οι κρυφές όψεις ενός εκσυγχρονισμού”.
Πιστεύω ότι όλοι που θα την παρακολουθήσουν θα αποχωρήσουν κερδισμένοι
ιστορικά και πνευματικά επειδή πρόκειται για μια αρκετά ενδιαφέρουσα
παρουσίαση που αναφέρεται στην τοπική μας ιστορία.
* O Ν. Φλεμετάκης είναι πρόεδρος Συλλόγου
Πολιτιστικής Αναπτύξεως Ηρακλείου